merhaba, sayın beni 5 yıldır takip etmekte olan değerli okuyucu, 5 yıldır çeşitli çeşitli yazılarımla kıymetli zamanını paylaştın, çok teşekkür ediyorum.
bugünün tarihi 14.07.2022, saat 02.11 ve tam şuan başlıkta belirtmiş olduğum konuya dair düşüncelerimi belirtmek için bu yazıya başladım.
ben ki hediye vermekten aşırı miktarda mutluluk duyan bir insan olarak bu konu hakkında geçtiğimiz günler içerisinde zihnimde monologlar içerisine dalış yaptım. şuan onları kendimle daha somut bir şekilde paylaşırken ayrıca sizlere de sunmuş olacağım.
şimdi ilk olarak bunun bir örneklendirmesini yapalım.
a kişisi ve b kişisi olsun başta. a kişisi b kişisine örnek verelim, kendisi için çokça değerli ve anısı olan bir kitabı hediye olarak verecek. hediye etmenin hemen evvelinde bir de not yazıyor hatta. bu hediyeye dair, anısı olan bir not. hemen ardından da kitabı b kişisine hediye ediyor.
b kişisi bu kitabı okuyor çokça mutlu oluyor, ardından sonra bu kitabı kendisi için değerli olan c kişisine hediye ediyor. ve düşünsenize bir de o da kendi notunu ekliyor. yani kitapta önce a kişisinin b kişisine hediye notu, hemen altında da b kişisinin c kişisine yazdığı hediye notu. böyle bakınca aslında kulağa hoş geliyor, en azından benim için. değerinin birden çok daha üzerine çıkıp adeta bir tarih, ani barındıran kitap haline geliyor. hem de bir de a ve b kişisinin altını çizdiği ayrı ayrı yerler varsa, EFSANE. resmen efsane gerçekten, buna bayıldım, kulağa harika geliyor. bu gibi hediye cezbederdi beni, neyse.
bunu tabii daha da ilerletebiliriz, ziyadesinde c kişisi bir de ç kişisine hediye edebilir kitabı. evet, neden olmasın ç kişisi. ç de oldukça değerli bir harf elbette.
konunun aslına hemen geri dönecek olursam da bunu dilediğimiz kadar ilerletebiliriz, tabii kişi sayısı arttıkça artık kitapta muhtemelen hediye notu yazacak bir yer kalmayabilir.
ben işin bu noktasında ziyade, etikliği noktasındayım. şimdi normalde kitap ilk kime aitti, a kişisine. a kişisi için oldukça değerli, öneme sahip bir kitap, kendisi için değerli olan b şahsına hediye olarak sunuldu. artık o kitap b kişisinin tamam bunda bir problem yok.
zira b kişisinin muhtemelen kitabı c kişisine hediye etmesinde bir kötü düşünce yok, zira o da kendisi için değerli olan c kişisine hediye ediyor. ancak sizce b kişisi kitabın yani hediyenin her ne kadar yeni sahibiyse de, bu olgunun etikliği açısından, kitabı bir başkasına vermeden önce a kişisine sormalı mı?
bu konudaki düşüncem, evet, olayın etikliğine dikkat edecek biri ise kesinlikle sormalı. zira a kişisi gerçekten kitabı tam olarak b kişisine özel olarak düşünerek hediye etmiş olabilir. burada aslında dikkat edecek olursanız, etik kavramının her ne kadar küçük bir ayrıntıdan ibaret de olsa aslında ne kadar ince bir çizgi olduğunu da anlamış oluyoruz. zira burada evet, b kişisi istese kitabın yeni sahibi olduğundan sormaksızın başkasına verebilir. ancak yine de bence kitabın ilk sahibine de danışılmalı diye düşünüyorum.
bana sorulacak olursa bu konu, yukarıda da zaten örneğini verdim, eğer gerçekten kitap kesinlikle ve kesinlikle hediye ettiğim kişiye özel olarak düşündüğüm bir kitap ise, ben kesinlikle onun başkasına verilmesini istemem, zira kötü hissederim istemsizce. çünkü ilk sahibi olarak o eseri ben b kişisine layık görmüş ve ona vermişim. bence onun başka birisine vermeye hakkı olmamalı diye düşünüyorum.
ancak bir diğer açıdan kitap eğer alelade bir kitapsa, alelade bir kitaptan kastım, yani o kişiye özel olarak düşünülmemiş, sadece o kişi okusun diye verilmiş bir kitap ise bence bu kitabın laf yerindeyse nesiller boyu kişiler arasında aktarımının sağlanmasında bence hiç de sakınca olmayacaktır. zira ben şahsen böyle bir hediye almak isterim, hadi bir zihnimizde canlandıralım.
düşünsenize 1900'lü yılların başında basılmış oldukça eski bir eser, o dönemden bu yana çeşitli dostlar birbirlerine hediye etmiş, en son size kadar gelmiş. haliyle 1900'lü yıllar olması sebebiyle de verilen hediyeye dair yazılan notlar kısmında Osmanlı Türkçesine dahi denk gelmeniz olağan. yani böyle bir eser hediyeden ziyade bir tarihi eser olarak da düşünülebilir ayrıca. düşünsenize bu hediyenin kıymetini, değerini. bir an zihnimde canlandırdım da, gerçekten muazzam bir hediye olurdu.
böylesi hediye aktarımları yapsak ya bizler de, yani 20 yıllık, 40 yıllık, hatta 100 yıllık geçen dönem içerisinde o kitapta dilimizde artık değişen kelimeler bile açık olarak fark edilecektir diye düşünüyorum. gerçekten muazzam.
sonuç olarak bir noktaya varmak gerekirse de, ilk olarak soruyu sorup altına cevap eklemek istiyorum.
soru: hediye edilen ürünün başka bir kişiye hediye edilmesi etik midir?
cevap: bu durum, hediye veren kişinin hediyeyi ne manada verdiğine göre değişim gösterecektir, hediyeyi vermesinin manası yalnızca alelade bir hediye vermek ise, bunda bir sakınca olacağını düşünmüyorum. ancak hediye veren kişi hediyeyi direkt olarak, özellikle o kişiye vermek istediyse, bu durum pek de etik olmayacaktır. bu sebeple her iki durumda da olayın etikliği açısından, bize verilen hediyeyi başka bir kişiye hediye etmek istesek dahi, bunun öncesinde hediyeyi aldığımız şahsa görüşünü sormak olacaktır.
sonuç: duruma göre değişiklik göstereceğinden kısmen etik kısmen etik değildir.
mutlu günler geçirmeniz dileğiyle.
